ไพลิน

ไพลิน (Blue sapphire)

ไพลิน ตระกูลคอรันดัม (Blue sapphire, Corundumฺ)

• พลอยไพลิน คือ พลอยคอรันดัมสีน้ำเงิน ซึ่งเป็นชื่อใช้เรียกกันในประเทศไทย ส่วนความหมายของคำว่าไพลินสำหรับชาวต่างชาติ หมายถึง พลอยคอรันดัมสีน้ำเงินจากบ่อไพลินในประเทศเขมร ส่วนคำว่าซัฟไฟร์มาจากภาษาละตินว่า “sapphiros”แปลว่า “พลอยดาวเสาร์” แรกเริ่มพลอยที่ถูกเรียกว่าซัฟไฟร์คือ ลาพิส-ลาซูลี (Lapis-Lazuri) ซัฟไฟร์ที่มีสตาร์ 6 แฉก หมายถึง ศรัทธา ความหวัง ความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ ถือเป็นพลอยแห่งโชคชะตาสำหรับคนเอเชีย มีตำนานเล่าขานกันว่า บัญญัติ 10 ประการได้ถูกสลักไว้บนแผ่นซัฟไฟร์ ไพลินเป็นพลอยประจำเดือนเกิดของเดือนกันยายน

แหล่งไพลินที่สำคัญ

ไพลินแคชเมียร์(Kashmir)

• แคชเมียร์ อยู่ทางภาคเหนือของอินเดีย เป็นแหล่งกำเนิดซัฟไฟร์น้ำเงินที่สวยที่สุดในโลกแห่งหนึ่ง มีสีคล้ายสีน้ำเงินดอกข้าวโพด(Cornflower Blue) คล้ายกำมะหยี่สีน้ำเงินอมม่วงซึ่งเป็นที่นิยมกันมากที่สุด แต่พลอยจากแคชเมียร์มีลักษณะขุ่น(Sleepy) ไม่โปร่งใสเท่าที่ควร เพราะมีเส้นไหม(Silks) จำนวนมากเป็นตำหนิอยู่ภายใน ซึ่งผิดกับซัฟไฟร์จากแหล่งอื่นๆ ตามประวัติศาสตร์ ซัฟไฟร์(Sapphire) เริ่มมาจากอินเดีย ถึงแม้ว่าจะมีเหมืองอยู่บ้าง แต่เนื่องจากสิ่งแวดล้อมและสภาวะทางการเมืองทำให้ต้องปิดเหมืองไปในที่สุด

ไพลินพม่า

• แหล่ง กำเนิดจากแหล่ง เดียวกันกับทับทิมพม่า มีคุณภาพดีมากเพราะมีสีน้ำเงินเข้ม เรียกว่า “รอยัล บูล”(Royal Blue) สีน้ำเงินอมม่วงอ่อนๆ แตกต่างจากพลอยแคชเมียร์ตรงที่พลอยพม่าเมื่อถูกแสงไฟสีจะจางลงเล็กน้อย (เนื่องจากการดูดกลืนแสงของพลอย) ทำให้มีสีขุ่นๆ คล้ายกับน้ำหมึก ถือเป็นพลอยสีสวยแต่หาได้ยาก

ไพลินไทย

• ไพลิน สีน้ำเงินของไทยมีสีค่อนข้างสวย โดยเฉพาะตรงบริเวณใกล้เขตแดนไทย-เขมร พบพลอยน้ำเงินที่มีคุณภาพคล้ายแคชเมียร์ เรียกว่า “ไพลิน” (Pailin) ส่วนพลอยไพลินที่มาจากกาญจนบุรี อำเภอบ่อพลอยจะมีไพลินที่มีคุณภาพดีเช่นกัน

ไพลินซีลอน

• ซี ลอนเป็นแหล่งกำเนิดของซัฟไฟร์สีต่างๆ หลายสี ส่วนมากจะเป็นสีน้ำเงินอมเทาอ่อนๆ ถึงน้ำเงินอมม่วง เป็นพลอยที่มีไฟดีมาก ลักษณะเด่นของซัฟไฟร์น้ำเงินจากซีลอน คือมีสีไม่สม่ำเสมอ ตำหนิภายในพลอยส่วนใหญ่จะมีเส้นไหม (Silks) ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งที่ทำให้พลอยออกเทาน้ำเงิน คำว่า “กิวดาซัฟไฟร์” (Gueda Sapphire) คือคอรันดัมดิบจากศรีลังกา มีสีเทา-ขาวและโปร่งใส เมื่อนำไปเผาจะกลายเป็นสีน้ำเงินโปร่งใสสวย

ไพลินมอนทานา

• จาก โยโกเกาซ์(Yogo Gluch) ส่วนมากจะมีสีอ่อน มักจะเรียกกันว่าสีน้ำเงินไฟฟ้าหรือน้ำเงินแบบเหล็ก(Steel Blue) มีความวาวแบบโลหะ คุณภาพไม่ได้จัดอยู่ในระดับ เพราะพลอยดิบส่วนมากที่ขุดได้จะมีลักษณะชิ้นเล็กๆ เป็นรูปหกเหลี่ยมของผลึกเฮ็กแซกโกนัล(Hexagonal)

ไพลินออสเตรเลีย

• ปกติ จะมีสีน้ำเงินมืด คล้ายสีน้ำหมึก เป็นสีน้ำเงินอมม่วงมืด ที่ลักษณะเด่นชัด คือ โทนสีมืด มีแถบสี หรือลายสีชัด ส่วนมากพลอยสีมืดจะส่งมาประเทศไทย เพื่อทำการเผาให้สีจางลง

ไพลินอัฟริกา

• ซัฟไฟร์ ที่พบจะมีหลายสี มีสีคล้ายสีดินสอเทียน(Pastel) คือสีน้ำเงินอ่อนๆ น้ำเงินม่วง แดงม่วง เหลืองอ่อน ส้มอ่อน เทา และส้มอมน้ำตาลมืด บางชนิดอาจเปลี่ยนสีคล้ายกับอเล็กซานไดรท์(จากสีน้ำเงิน-เทาในแสงแดดเป็นสี เขียวหรือม่วงในแสงไฟ)

ไพลินเขมร

• เขมร เป็นแหล่งที่มีซัฟไฟร์น้ำเงินสวยที่สุดแห่งหนึ่งของโลก สีน้ำเงินของไพลินเขมรจะคล้ายกับของแคชเมียร์ แต่เนื่องจากเหตุผลทางการเมืองทำให้ไพลินเขมรมีไม่มาก ในตลาดเหมืองที่ขุดไพลินได้ชื่อ “บ่อไพลิน” จึงใช้ชื่อนี้ เรียกพลอนคอรันดัมสีน้ำเงิน ที่มาจากเขมรตามชื่อแหล่ง ตลาดไพลินทีสำคัญคือจังหวัดจันทบุรี เพราะอยู่ใกล้ชายแดนติดกับประเทศเขม